นิ่วในทางเดินน้ำดีสาเหตุสาเหตุ มี 3 ปัจจัยหลัก คือความอิ่มตัวของน้ำดี การบีบตัวของถุงน้ำดีไม่ดี หรือมีการอุดตันของทางเดินน้ำดี การติดเชื้อในทางเดินน้ำดี ความชุกและปัจจัยเสี่ยงนิ่วในทางเดินน้ำดี เป็นโรคที่พบบ่อย. พบได้ประมาณ 5-10% ของประชากร. โดยพบในเพศหญิงมากกว่าชาย ประมาณ 2-3 เท่า. และพบได้มากขึ้น เมื่ออายุมากขึ้น (ส่วนใหญ่ พบในอายุ มากกว่า 40 ปี, ในคนอายุเกิน 70 ปี พบได้ถึงประมาณ 15-30%).ปัจจัยอื่น ๆ เช่น ความอ้วน, เบาหวาน, โรคโลหิตจางบางชนิด, อาหารไขมัน, เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พบว่า มีอุบัติการณ์ของโรคนี้สูงขึ้น. ตำแหน่งของนิ่วนิ่วในทางเดินน้ำดี ส่วนใหญ่ พบอยู่ในถุงน้ำดี (Gall Bladder) (ประมาณ 75%), พบในท่อน้ำดี (Common bile duct) (ประมาณ 10-20%), พบร่วมกันทั้ง 2 แห่ง (ประมาณ 15%), ส่วนน้อยพบอยู่ในท่อน้ำดีในตับ (liver) (ประมาณ 2%).อาการและอาการแสดง
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หลังรับประทานอาหารมัน. ซึ่งอาการแบบนี้ อาจเกิดจากโรคระบบทางเดินอาหารอื่น เช่น โรคกระเพาะอาหาร หรือ โรคของลำไส้ใหญ่ ก็ได้. 2.2 ปวดเสียดท้อง (Biliary colic) : 2.3 อาการที่เกิดขึ้นจากภาวะแทรกซ้อน
การตรวจวินิจฉัยวินิจฉัยได้จาก การมีอาการดังกล่าวข้างต้น, การตรวจพบ การกดเจ็บชายโครงขวา หรือพบ ตัวเหลือง ตาเหลือง ตามแต่ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น. การยืนยันว่า มีนิ่วในถุงน้ำดีจริง อาศัยการตรวจ อัลตราซาวน์ของช่องท้อง มาช่วย ซึ่งนอกจากจะบอกว่า มีนิ่ว หรือ ไม่มี แล้ว, ก็ยังสามารถบอกพยาธิสภาพของถุงน้ำดี, โรคแทรกซ้อน, หรือโรคอื่น ๆ ได้ด้วย. การรักษานิ่วในถุงน้ำดี หากไม่มีอาการ ส่วนใหญ่ไม่มีข้อบ่งชี้ว่า จะต้องผ่าตัด, เพราะ อาจไม่มีอาการเลยตลอดชีวิต, ยกเว้นในคนไข้บางกลุ่ม ที่แพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัด เช่น อายุน้อย (เพราะว่า มีโอกาสเกิดอาการขึ้นมาได้ในอนาคต), โรคโลหิตจางบางชนิด เป็นต้น.ส่วนนิ่วในถุงน้ำดี ที่มีอาการ หรือมีภาวะแทรกซ้อนแล้ว ควรได้รับการผ่าตัด. การรักษานิ่วในถุงน้ำดี ในกลุ่มผู้ป่วยดังกล่าว คือ การผ่าตัดเอาถุงน้ำดีออก ซึ่งวิธีมาตรฐานดั้งเดิม ใช้วิธีการ ผ่าตัดเปิดหน้าท้อง บริเวณใต้ชายโครงขวา (Open Cholecystectomy) โดยศัลยแพทย์ชาวเยอรมัน ทำเป็นครั้งแรก เมื่อประมาณกว่า 100 ปี มาแล้ว (พ.ศ. 2427). วิธีนี้ จะมีแผลผ่าตัดที่ยาว ประมาณ 10 ซม. (รูปที่ 1) โดยหากมีนิ่วในท่อน้ำดีร่วมด้วย ก็จะทำการเปิดท่อน้ำดี เพื่อเอานิ่วออกได้ไปพร้อมกัน. ปัจจุบัน มีการผ่าตัดอีกวิธี คือ การผ่าตัดเอาถุงน้ำดีออก โดยใช้กล้องส่องผ่านหน้าท้อง (Laparoscopic Cholecystectomy) โดยศัลยแพทย์ชาวฝรั่งเศส ทำเป็นครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2530 นี้เอง. วิธีนี้ กำลังเป็นที่นิยม และทดแทนการผ่าตัดวิธีมาตรฐานดั้งเดิม เนื่องจากมีแผลผ่าตัดที่เล็กลง (เป็นแผลเล็ก ๆ จำนวน 4 แผล ขนาด 0.5-1 ซม. เท่านั้น - รูปที่ 2). แต่ก็มีค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้น เนื่องจากมีการใช้กล้อง และอุปกรณ์พิเศษเพิ่มเติมหลายอย่าง. ในการผ่าตัดวิธีนี้ หากมีนิ่วในท่อน้ำดีร่วมด้วย ก็สามารถเอาออกได้ หรืออาจใช้ วิธีส่องกล้องผ่านทางเดินอาหาร (จากปากเข้าไปถึงลำไส้เล็ก) เพื่อเอานิ่วในท่อน้ำดีออกก็ได้ โดยไม่ต้องผ่าตัดเปิดหน้าท้อง เช่นกัน. (เรียกวิธีการนี้ว่า อีอาร์ซีพี (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography). ข้อดีของการผ่าตัดถุงน้ำดีออกโดยใช้กล้อง
ข้อเสีย
โดย นพ.นพวัชร์ สมาคติวัฒน์ ศัลยแพทย์ http://www.thaiclinic.com/medbible/biliarystone.html 
สาเหตุของนิ่วในถุงน้ำดีส่วนใหญ่ไม่ทราบสาเหตุอาการปวดท้องบริเวณด้านบนขวา (pain) อาการที่แสดงถึงโรคแทรกซ้อน คือ เป็นไข้ (fever) และตัวเหลือง (jaundice) อาจเป็นนิ่วในถุงน้ำดีโดยไม่มีอาการและตรวจพบโดยอัลตราซาวนด์ (ultrasound scanning)การติดเชื้อแทรกซ้อนอาจเกิดเป็นหนองรอบถุงน้ำดีเกิดการอักเสบของเยื่อบุช่องท้อง (peritonitis) ก้อนนิ่วอาจเลื่อนลงมาอุดท่อน้ำดีเกิดโรค ตัวเหลืองหริอโรคตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis)การวินิจฉัยนิ่วในถุงน้ำดีตรวจพบโดยอัลตราซาวนด์การป้องกันในปัจจุบันยังคงไม่ทราบวิธีป้องกันโรคนิ่วในถุงน้ำดีการรักษาในปัจจุบันยาละลายนิ่วในถุงน้ำดียังไม่ได้ผลดีการสลายนิ่วในถุงน้ำดี (Lithotripsy) ในปัจจุบันยังไม่ได้ผลดี การผ่าตัด เป็นวิธีการรักษาที่ได้ผล วิธีผ่าตัดแบบดั้งเดิม หรือ วิธีใช้กล้อง (Laparoscopic surgery) การผ่าตัดวิธีใช้กล้อง ไม่ได้ผลในทุกคนเสมอไป ในบางคนที่นิ่วลงมาอยู่ในท่อน้ำดี (bile duct) อาจต้องใช้วิธีผ่าตัดแบบดั้งเดิม หรือ ERCP (กรณีที่มีการอักเสบอย่างมากหรือมีเยื่อพังผืดติดพันอาจต้องใช้วิธีผ่าตัดแบบดั้งเดิม) แปลจาก : http://www.arachnis.com/drsastry/cholinfo.htm ส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค |