มะเร็งเต้านม

ผู้หญิงจะดูแลตนเองหรือเฝ้าระวังโรคมะเร็งเต้านมได้อย่างไร

สาเหตุของมะเร็งเต้านม

1. อายุ ผู้หญิงที่มีอายุมาก มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมมากกว่าผู้หญิงที่มีอายุน้อย
2. พันธุกรรม ผู้หญิงที่มีญาติพี่น้องผู้หญิงเป็นมะเร็งเต้านม โดยเฉพาะถ้าญาติหรือแม่เป็นตั้งแต่ในระยะที่ยังอายุน้อยๆ ยังมีรอบเดือนอยู่แล้วเป็นมะเร็งเต้านม ลูกพี่ลูกน้องของคนไข้ในกลุ่มนี้ก็มีโอกาสเสี่ยงที่จะเป็นมะเร็งเต้านมค่อนข้างสูง นอกจากนี้ในปัจจุบัน ยังพบว่า มียีนบางตัวที่ก่อให้เกิดเป็นมะเร็งเต้านม เรียกว่า ยีนบีอาร์ซีเอวัน (BRCA1) ผู้หญิงคนใดมียีนนี้อยู่ในร่างกาย เมื่ออายุถึง 50 ปี มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมถึงร้อยละ 50 และมีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมสูงถึงร้อยละ 80 เมื่อมีอายุมากกว่า 65 ปี
3. ปริมาณรอบเดือน คนที่มีรอบเดือนตั้งแต่อายุต่ำกว่า 12 ปีและหมดรอบเดือนเมื่อมีอายุมาก ๆ เช่น เกิน 50 ปี และในระหว่างนั้นไม่เคยมีการตั้งครรภ์หรือมีบุตรน้อย ก็มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมมากกว่าคนที่มีบุตรมาก ที่สำคัญอีกอย่างคือ ถ้ามีบุตรคนแรกเมื่ออายุมากกว่า 30 ปี ก็มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมเท่าๆ กับคนที่ไม่มีบุตร
4. อาหาร คนที่กินอาหารที่มีไขมันจากสัตว์มากๆ ก็มีแนวโน้มที่จะเป็นมะเร็งเต้านมได้สูง เคยมีคนวิจัยพบว่าคนอเมริกันเป็นมะเร็งเต้านมมากที่สุด คนของเขาตายเพราะมะเร็งเต้านมเป็นอันดับหนึ่ง จากมะเร็งทั้งหมด เพราะกินอาหารที่มีไขมันจากสัตว์มาก ส่วนคนญี่ปุ่นจะเป็นมะเร็งเต้านมน้อย แต่เมื่อคนญี่ปุ่นย้ายไปอยู่อเมริกาภายใน 2 ชั่วคน คนญี่ปุ่นก็มีโอกาสเป็นมะเร็วเต้านมสูงพอๆ กันกับคนอเมริกัน
5. ยา ยาที่มีฮอร์โมนเพศหญิงอยู่ก็อาจมีส่วนทำให้มีโอกาสเป็นโรคมะเร็งเต้านมได้มากขึ้น เช่น ยาคุม แต่ยาคุมในปัจจุบันมีการควบคุมขนาดฮอร์โมน ฉะนั้นโอกาสที่จะเกิดมะเร็งเต้านมค่อนข้างน้อย รวมทั้งฮอร์โมนที่ได้รับในวัยทอง โอกาสเสี่ยงที่จะเป็นมะเร็งเต้านมก็ค่อนข้างน้อย ถ้ามีความจำเป็นต้องกินยาเหล่านี้ก็กินได้ แต่ควรมาตรวจเช็คกับแพทย์ตามกำหนดทุกครั้ง เพื่อว่าเกิดมีอาการเปลี่ยนแปลงอะไรขึ้นจะได้วินิจฉัยได้เร็ว และหยุดยานั้นได้ก่อนที่จะเป็นมะเร็งขึ้นมา
6. การผ่าตัดเสริมทรวงอก ในสมัยก่อนการผ่าตัดจะใช้ฉีดสารซิลิโคนเข้าไปในเนื้อเต้านมโดยตรง ซึ่งเป็นสาเหตุให้เป็นมะเร็งเต้านมสูงขึ้น แต่ปัจจุบันการผ่าตัดจะใช้วิธีใส่ถุงซิลิโคนเข้าไป แล้วฉีดน้ำเกลือเข้าไปในถุงซิลิโคนนั้น ซึ่งวิธีนี้ค่อนข้างปลอดภัยไม่ทำให้เป็นมะเร็งเต้านมมากขึ้น

การเป็นมะเร็งเต้านมจะมีอาการใดๆเตือนล่วงหน้าหรือไม่

อาการที่สำคัญที่สุดของมะเร็งเต้านมคือ การคลำพบก้อนในเต้านม ก้อนในเต้านมนั้น มีได้หลายชนิด บางชนิดก็เป็นเพียงถุงน้ำ หรือบางชนิดก็เป็นก้อนเนื้องอกธรรมดา นอกจากอาการที่มีก้อนที่เต้านมแล้ว ก็อาจจะมีอาการของมีน้ำออกมาจากหัวนม ซึ่งอาจจะมีลักษณะใสๆ หรือน้ำขาวขุ่นๆ คล้ายน้ำนม บางครั้งอาจเป็นน้ำที่มีเลือดปนหรืออาจเป็นน้ำเลือดที่ออกจากหัวนมเลย จะสามารถแยกแยะก้อนที่เต้านมอย่างไรว่าใช่มะเร็งหรือไม่ กรณีใดควรไปพบแพทย์

ก้อนที่คลำเจอในช่วงก่อนมีประจำเดือน หรือช่วงมีประจำเดือน แล้วช่วงหมดประจำเดือนก้อนนี้ก็หายไป อันนี้เป็นการเปลี่ยนแปลงตามระดับฮอร์โมนในร่างกายซึ่งไม่ใช่มะเร็ง

สำหรับก้อนที่คลำพบส่วนใหญ่เป็นพังผืดที่เต้านมเรียกว่า ไฟโบรซีสติกดีซีส (fibrocystic disease) หรือ ซีสต์ (cyst) จะพบมากในช่วงอายุ 30-50 ปี ซึ่งสามารถวินิจฉัยได้ด้วยการทำอัลตราซาวนด์ ถ้าพบว่าเป็นถุงน้ำ ก็เพียงใช้เข็มเจาะเข้าไปในถุงแล้วดูดน้ำออกมาก้อนนั้นก็หายไป และโอกาสที่ซีสต์จะกลายเป็นมะเร็งเต้านมมีน้อยมาก ในทางการแพทย์มีวิธีตรวจหามะเร็งเต้านมอย่างไร

แรกสุดเมื่อมีคนไข้มาตรวจ จะต้องซักประวัติคนไข้ว่ามีประวัติเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่ จากนั้นก็ตรวจร่างกาย ซึ่งบางครั้งการตรวจร่างกายพอจะบอกได้ว่าก้อนนั้นใช่หรือไม่ใช่มะเร็ง

วิธีการตรวจที่นิยมทำกันมากที่สุดคือ การตรวจเอกซเรย์เต้านม ที่เรียกว่า แมมโมแกรม เป็นการตรวจหามะเร็งตั้งแต่เริ่มแรกซึ่งไม่สามารถตรวจพบได้ด้วยตนเองหรือวิธีอื่น

นอกจากนี้ก็จะมีการตรวจที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูง ที่เรียกว่า อัลตราซาวนด์ แต่ทั้งแมมโมแกรมและอัลตราซาวนด์เพียงบอกได้คร่าว ๆ ว่าเจอก้อนเนื้อ วิธีที่จะบอกได้แน่นอนคือการตัดชิ้นเนื้อไปตรวจทางพยาธิวิทยา การตรวจแมมโมแกรมนั้นตามโรงพยาบาลในจังหวัดใหญ่หรือโรงพยาบาลตามโรงเรียนแพทย์และโรงพยาบาลศูนย์ของกระทรวงสาธารณสุข สามารถให้การตรวจได้ เสียค่าใช้จ่าย ประมาณ 1,500-2,000 บาท (สำหรับผู้ที่จ่ายเงินเอง)

มะเร็งเต้านมแบ่งออกเป็นกี่ระยะ

• ระยะที่1 ก้อนขนาดเล็กกว่า 2 เซนติเมตร และยังไม่มีการกระจายของมะเร็ง
• ระยะที่2 ก้อนอนู่ในระหว่าง 2-5 เฃนติเมตร และมีการกระจายไปที่ต่อมน้ำเหลืองใต้รักแร้
• ระยะที่3 ก้อนใหญ่กว่า 5 เซนติเมตร
• ระยะที่4 คือระยะที่มะเร็งกระจายไปยังอวัยวะอื่น ๆ เช่น กระดูก ปอด ตับ เป็นต้น

โอกาสในการรักษามะเร็งแต่ละระยะเป็นอย่างไร

เมื่อไหร่จึงควรไปพบแพทย์ เพื่อตรวจหามะเร็งเต้านม

1. เมื่อคลำพบก้อนหรือเกิดความผิดปกติกับเต้านมดังที่กล่าวถึงข้างต้น ควรพบแพทย์โดยเร็วเพื่อตรวจหามะเร็งเต้านม
2. มะเร็งเต้านมพบมากในอายุเกิน 45 ปีขึ้นไป ฉะนั้นควรเริ่มทำเอกซเรย์เต้านมหรือแมมโมแกรมเมื่ออายุเกิน 40ปี

ถ้าอายุเกิน 50 ปีก็ควรทำแมมโมแกรมทุกปีไปจนตลอดชีวิต สำหรับคนที่มีความเสี่ยงสูง เช่น มีญาติเคยเป็นมะเร็งเต้านม ควรเริ่มพบแพทย์เพื่อตรวจหามะเร็งเต้านมเร็วขึ้น

โอกาสที่มะเร็งเต้านมจะกลับมาใหม่มีหรือไม่

น.พ. กริช โพธิสุวรรณ ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทย์ศิริราชพยาบาล