โรคไข้สมองอักเสบ เจอี (Japanese B enchephalitis)
ICD-10: A86
โรคไข้สมองอักเสบที่พบในประเทศไทยส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส Japanese B enchephalitis (JE) เป็นโรคที่มีความรุนแรงจนถึงชีวิตได้ เนื่องจากโรคนีมีการอักเสบของระบบสมองส่วนกลาง เป็นผลให้มีอัตราป่วย-ตายสูงถึงประมาณ 10-20 และประมาณ 2 ใน 3 ของผู้รอดชีวิตจะคงมีความพิการหลงเหลืออยู่
สาเหตุ
เกิดจากเชื้อไวรัส Japanese B enchephalitis ซึ่งอยู่ในกลุ่ม Flavivirus
การติดต่อ
เชื้อไวรัสติดต่อมายังคนโดยถูกยุงกัด ยุงพาหะที่นำโรคคือยุงรำคาญ ได้แก่ Culex Tritaeniorhychus และ Culex gelidus โดยยุงชนิดนี้มักจะเพาะพันธุ์ในทุ่งนาที่มีน้ำเจิ่งนอง และตามแหล่งน้ำขังทั่วไป โดยมีหมูเป็นแหล่งรังโรคที่สำคํญ หมูที่ติดเชื้อ JE จะไม่มีอาการแต่มีเชื้อ JE ในเลือด เมื่อยุงไปกัดหมู จะไปเพิ่มจำนวนในตัวยุง เมื่อยุงมากัดคนจะแพร่เชื้อมาสู่คน
ระยะฟักตัว
1-2 สัปดาห์ หลังจากถูกยุงที่มีเชื้อกัด
อาการและอาการแสดง
ส่วนใหญ่ของผู้ติดเชื้อจะไม่มีอาการ มีเพียง 1 ใน 300-500 คนเท่านั้น ที่จะแสดงอาการสมองอักเสบ เริ่มด้วย มีไข้ ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย ต่อไปจะปวดศรีษะมาก มีอาเจียน
ง่วงซึม จนไม่รู้สึกตัว บางรายจะมีอาการเกร็งชักกระตุกด้วย อาจหายใจไม่สม่ำเสมอ ในรายที่รุนแรงมากจะถึงแก่กรรม ประมาณวันที่ 7-9 ของโรค ถ้าพ้นระยะนี้ ก็จะเข้าสู่
ระยะฟื้นตัว กินเวลา 4-7 สัปดาห์ เมื่อหายแล้วประมาณร้อยละ 60 จะมีความพิการเหลืออยู่ เช่น อัมพาต แขนแข็งเกร็ง สติปัญญาอ่อน
คำแนะนำสำหรับประชาชน
- ทำลายลูกน้ำ กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง
- ทำลายยุงตัวแก่ หลีกเลี่ยงไม่ให้ยุงกัด ยุงนี้จะกัดเวลาพลบค่ำ ติดมุ้งลวด หรือใช้มุ้งกันยุงกัด
- ไม่ควรเลี้ยงหมูใกล้บ้านหรือบริเวณที่พักอาศัย อาจเลี้ยงหมูในคอกที่มีมุ้งลวด หรือฉีดวัคซีนป้องกันให้สัตว์เลี้ยง
- โรคนี้ป้องกันได้ด้วยวัคซีน ควรพาเด็กไปรับวัคซีนให้ครบตามกำหนดดังนี้
- ครั้งที่ 1 เมื่อเด็กอายุ 1 ปี 6 เดือน
- ครั้งที่ 2 หลังจากครั้งแรก 1-2 สัปดาห์
- ครั้งที่ 3 เมื่อเด็กอายุ 2 ปี 6 เดือน
เกณฑ์จำเพาะทางห้องปฏิบัติการ
JE IgM ใน CSF >= 40 unit (โดยวิธี ELISA)
JE IgM ใน serum >= 40 unit และอัตราส่วนระหว่าง JE IgM/Dengue IgM >=1 (โดยวิธี ELISA)
เอกสารอ้างอิง
- กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการปฏิบัติงานเรื่อง การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรค. กรุงเทพมหานคร : ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย 2538.
- กองระบาดวิทยา สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการดำเนินงานเฝ้าระวังสอบสวน และควบคุมกลุ่มอาการไข้สมองอักเสบ ประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร : องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ (ร.ส.พ.) 2542.
- สถานการณ์โรคเด่น 2543 ปีที่ 3 ฉบับ 1-6 กองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข
- นิยามโรคติดเชื้อ ประเทศไทย กันยายน 2544 กองระบาดวิทยาและกองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข
ส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
|