โรคเมลิออยโดสิส Melioidosis
ICD-10: A24
เป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญโรคหนึ่งของประเทศไทย พบบ่อยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อาชีพเกษตรกรรม
และพบในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ ตอนเหนือของออสเตรเลีย หากไม่ได้รับการรักษาจะถึงแก่กรรม แม้ว่าจะได้รับการรักษาก็มีอัตราตายสูงถึง 50% ผู้ที่อาการรุนแรงจะเสียชีวิตอย่างรวดเร็วภายใน 48 ชั่วโมง เมื่อได้รับการรักษาจนหายแล้ว 15% จะกลับเป็นโรคซ้ำอีก โรคที่เป็นซ้ำก็มีอาการรุนแรงเช่นครั้งแรก
สาเหตุ
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Burkholderia pseudomallei
แหล่งรังโรค
เชื้อมีอยู่ใน ดิน น้ำ สัตว์หลายชนิด โค กระบือ แพะ แกะ ม้า สุกร ลิง และสัตว์แทะ เช่น สิงโต เป็นแหล่งแพร่โรค
วิธีการติดต่อ
โดยได้รับเชื้อเข้าไปทางบาดแผล หรือโดยการกิน และการหายใจ
ระยะฟักตัว
ไม่แน่นอน อาจสั้นเพียง 2-3 วัน หรือยาวนานเป็นปี
อาการและอาการแสดง
อาการมีตั้งแต่อาการเล็กๆ น้อยๆ จนถึงขั้นรุนแรงมาก เช่น มีไข้ ปอดบวม มีการติดเชื้อในกระแสโลหิต เสียชีวิตในเวลารวดเร็ว อาจมีอาการคล้ายไข้ไทฟอยด์ หรือวัณโรค ถุงลมโป่งพอง ฝีเรื้อรัง หรือข้อกระดูกอักเสบ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
- ย้อมสีแกรม จากสิ่งส่งตรวจต่างๆ พบ แกรมลบ bipolar staining หรือ safty pin appearance
- ตรวจวิธี Indirect Hemaglutination test (IHA) ตรวจเลือดครั้งเดียวพบไตเตอร์ >= 1:160 หรือตรวจเลือดสองครั้งพบไตเตอร์เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 4 เท่า (four fold rising)
- ตรวจวิธี Immuno fluorescent antibody test (IFA) ตรวจเลือดครั้งเดียวพบไตเตอร์ >= 1:400 หรือตรวจเลือดสองครั้งพบไตเตอร์เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 4 เท่า (four fold rising)
- การเพาะเชื้อ จากเลือดหรือสี่งส่งส่งตรวจต่างๆ พบBurkholderia pseudomallei
ยาที่ใช้รักษา
ceftazidime ชนิดฉีด 2 สัปดาห์ต่อด้วยยาชนิดรับประทาน co-trimoxazole, doxycyclin, co-amoxiclav ต่ออีกจนครบ 20-24 สัปดาห์
หรือ imipenem หรือ cefoperzone/salbactam + cotrimoxazole ต่อด้วย cotrimoxazole + doxycyclin 20 สัปดาห์
เอกสารอ้างอิง
- วิษณุ ธรรมลิขิตกุล. องค์ความรู้ของโรค Melioidosis พ.ศ. 2538-2542. รายงานฉบับสมบูรณ์เสนอต่อสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. ธันวาคม พ.ศ. 2542
- การสัมมนา โรคติดเชื้อที่อุบัติใหม่และอุบัติซ้ำ 3-5 เมษายน 2544 โรงแรมเอเซีย กทม. กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข
- นิยามโรคติดเชื้อ ประเทศไทย กันยายน 2544 กองระบาดวิทยาและกองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข
ส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
|