ขนาดยาที่ใช้รักษาวัณโรค
|
ยาวัณโรค |
ฤทธิ์ของยา |
ขนาดยา (กินทุกวัน) |
ปริมาณยา |
|
isoniazid (H) |
bactericidal |
5mg/kg |
100 mg/เม็ด |
|
rifampicin (R) |
bactericidal |
10mg/kg |
300, 450 mg/เม็ด |
|
pyrazinamide (Z) |
bactericidal |
25mg/kg |
500 mg/เม็ด |
|
streptomycin (S) |
bactericidal |
15mg/kg |
1 gm/ขวด |
|
ethambutol (E) |
bacteriostatic |
15mg/kg |
400, 500 mg/เม็ด |
สำหรับสูตรยา CAT.1, CAT.2, CAT.3 นิยมให้ยาวันละ 1 มื้อคือมื้อก่อนนอน
อาการข้างเคียงของยาที่ใช้ในวัณโรค
- Major side effect ผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ซึ่งจะต้องหยุดยาทันที ส่งปรึกษาแพทย์
- Minor side effect ผลข้างเคียงที่ทำให้ร่างกายมีอาการผิดปกติบ้าง ใม่ต้องหยุดยา ให้การรักษาตามอาการ และอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ
ไอโซไนอะซิด (H)
Major side effect เช่น ตับอักเสบ (Hepatitis) พบได้ 0.5% มีอาการตัวเหลือง เบื่ออาหาร คลื่นไส้ หยุดยาและส่งผู้ป่วยปรึกษาแพทย์ นอกจากนี้อาจเกิดความผิดปกติของเม็ดเลือด ปากแห้ง ปัสสาวะคั่ง จากการขาด pyridoxine (vitamin B6)
Minor side effect เช่น
- อาการทางประสาท Neurotoxiccity เช่น paresthesia numbness ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง การรักษาให้ pyridoxine (vitamin B6)
- Pellegra like syndrome รักษาตามอาการ
- ผื่นตามผิวหนัง skin rash
- อาจเกิดการชัก การใช้ INH ร่วมกับ phenytoin จะเพิ่ม toxicity จึงต้องปรับลดขนาด phenytoin
ไรแฟมปิซิน (R)
Major side effect เช่น ตับอักเสบ (Hepatitis) หากพบอาการตัวเหลืองตาเหลือง การทำงานของตับผิดปกติต้องหยุดยาทันที
อาจพบความผิดปกติของไต รวมถึงไตวาย นอกจากนี้ยังอาจพบ
- อาการหายใจหอบ อาจมี collapse และ shock
- จุดเลือดออกตามผิวหนัง purpura หรืออาจมี acute hemolytic anemia shock และไตวาย ต้องหยุดยาทันทีรับไว้ในโรงพยาบาล
Minor side effect เช่น
- cutaneous syndrome อาจมีอาการ flushing คันอาจมีผื่นบริเวณหน้า หนังศรีษะ อาจตาแดง น้ำตาใหล
- อาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ Flu Syndrome อาจมีไข้ ปวดเมื่อย ปวดศรีษะ ปวดกระดูก
- ปวดท้อง คลื่นไส้ Abdominal Syndrome อาเจียน ท้องเสีย
- อาการทางระบบประสาท เช่นเกร็ง ปวดหัว วิตกกังวล กล้ามเนื้ออ่อนแรง
- สีของ ปัสสาวะ น้ำลาย น้ำตา และเหงื่อ มีสีส้มแดง ทำให้ contact lens ติดสีได้
- ฤทธิ์ของยาคุมกำเนิดลดลงต้องเปลี่ยนวิธีคุมกำเนิดเป็นวิธีอื่นๆ
ไพราซินาไมด์ (Z)
Major side effect เช่น ตับอักเสบ (Hepatitis) หากพบอาการตัวเหลืองตาเหลือง การทำงานของตับผิดปกติต้องหยุดยา
อาจพบกรดยูริคสูงขึ้น ปวดข้อ ให้ยาแอสไพลิน
สเตร็บโตมัยซิน (S)
Major side effect คือ Vestibular damage พบบ่อยในผู้สูงอายุ มีอาการเสียงดังในหู (Ringing in the ear) และ วิงเวียน เดินเซ (giddiness and ataxia) อาจหยุดยาหรือลดขนาดยาลงอีก 0.25gm
- ไม่ควรใช้ สเตร็บโตมัยซิน ในหญิงตั้งครรภ์
- อาจพบ hypersensitive reaction เช่น ปวดศรีษะ อาเจียน ผื่นขึ้น
- อาจพบ numbness รอบริมฝีปากหลังจากฉีดยา อาจลดขนาดยาลงอีก 0.25gm
อีแธมบูตอล (E)
Major side effect คือ สามารถทำให้เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการมองเห็น ลด visual acuity ตามัว บอดสี (red-green color blindness) ต้องคอยสอบถามอาการ ถ้ามีอาการต้องหยุดยา (ขึ้นกับขนาดยา dosage dependent เมื่อหยุดยาอาการจะกลับเป็นปกติในไม่กี่สัปดาห์) ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปีเพราะสอบถามเรื่องการมองเห็นได้ยาก
โรควัณโรค
|